Zamek piastowski w 1903

W tym czasie w zamku mieściła się część wydziałów rejencji opolskiej. Na potrzeby urzędników zamek został zaadaptowany w roku 1860. Poddany modernizacji na nowo odzyskiwał swoją świetność. Gotycka budowla straciła w tym czasie swój obronny charakter. W latach 1838 - 1855 nastąpiła rozbiórka murów zamkowych, zasypana została fosa oraz rozebrano budynek, w którym w XVIII wieku mieścił się sąd. W roku 1880 przeprowadzony został remont wieży. Na nowo otynkowana, zmieniła całkowicie swój wygląd - przykryta została stożkowatym hełmem. Teren otaczający zamek przekształcony został w park zamkowy, który udostępniono opolanom w 1893 roku. W roku 1891 wyspa Pasieka została przyłączona do miasta.
Historia zamku sięga czasów księcia Kazimierza I, syna Mieszka Plątonogiego, który około 1217 roku rozpoczął jego budowę na miejscu dawnego grodu założonego przez plemię Opolan. Według przeprowadzonych badań osada słowiańska została założona w tym miejscu w VIII wieku. Od tego momentu wyspa stała się własnością opolskich Piastów, a po wygaśnięciu ich linii należała do kolejnych właścicieli księstwa.
Opolscy Piastowie ulepszali sukcesywnie zamek. Największe prace przeprowadzone zostały w XIII wieku przez księcia Bolesława I, wnuka księcia Kazimierza I. Wtedy to powstało palatium, a około roku 1300 zbudowana została wieża zwana obecnie Piastowską. Ten cylindryczny donżon został posadowiony na fundamencie z kamienia polnego głębokim na 6 m. Wieża zbudowana została z cegły. W dolnej partii muru ma ponad 3 m, grubości. Wysoka na około 35 m stanowiła doskonały punkt obserwacyjny. Wieża była "redutą obronną" w razie napaści wroga. W tamtych czasach wejście do wieży znajdowało się wysoko nad ziemią. Można było dostać się na wieżę z drewnianej galerii zamkowej lub z drabiny. Wewnątrz wieży mieściły się loch, kuchnia, izba, sala i wartownia.
Wieża jest obecnie jednym z najstarszych obiektów architektury obronnej w Polsce. Nie dały jej rady wojny, nie unicestwiły pożary. Oszczędzono ją w roku 1928, przystępując do burzenia zamku piastowskiego. Podlegała natomiast wszelkim trendom panującym w architekturze. W zależności od upodobań co raz zmieniano wygląd jej hełmu.

Pierwotny, stożkowaty hełm wieży zniszczył pożar w 1739 roku. Następnie ozdobiono ją jedynie krenelażem, później otrzymała stożkowaty hełm z granitowym szpicem, zamieniony w 1906 roku na dach namiotowy pokryty dachówką. W roku 1934 dach zamieniono na niewielki, cynkowy stożek z orłem zaprojektowanym przez profesora Giesa. Kolejna zmiana nastąpiła w roku 1962, kiedy to wieża otrzymała ostrosłupową iglicę ozdobioną orłem piastowskim, wykonanym przez rzeźbiarza Mariana Nowaka. W obecnym kształcie wieża ma 42 m wysokości. Stanowi jedną z atrakcji turystycznych naszego miasta, jest doskonałym punktem widokowym.
W 1532 roku zmarł ostatni opolski Piast Jan Dobry. Od tej chwili zamek stopniowo popadał w ruinę. Ruchomy inwentarz Piastów opolskich został zagarnięty przez Ferdynanda Habsburga i wywieziony.
W końcu XVI wieku zamek doczekał się nowoczesnych fortyfikacji, które sprawiły, że był twierdzą nie do zdobycia w czasach wojny trzydziestoletniej. Budynki zamkowe ucierpiały jednakże na skutek oblężeń. Ich stan pogorszyły liczne pożary.
Dobre czasy nastały dla zamku w XIX wieku, kiedy to ponownie posadowiono w nim władze rejencji opolskiej. W latach 1885-1886 przedłużono skrzydło północne do wieży głodowej. Kolejna modernizacja zamku nastąpiła w latach 1904-1906, kiedy od strony południowo-zachodniej zbudowano nowe, neorenesansowe skrzydło. Zamek w tym czasie był niewątpliwą ozdobą miasta. Dodawał mu dostojeństwa, przypominał o latach minionych. Plany dalszych udoskonaleń zamku przekreśliła I wojna światowa.
W latach dwudziestych XX wieku postanowiono zamek rozebrać. Urzędnicy niemieccy nie mieli do niego sentymentu, głównym sprawcą był dr Proske, nadprezydent prowincji górnośląskiej, który podpisał wyrok na zamek. W latach 1928-1931 rozebrano piastowską budowlę.

W jego miejscu postawiono nowoczesny biurowiec oddany do użytku w roku 1934. Przed jego budową rozpisano konkurs. Według założeń każdy z projektów miał uwzględnić pozostawienie wieży. Wygrał projekt architekta Friedricha Lehmanna. Biurowiec nie ucierpiał podczas działań wojennych w 1945 roku. Stanowi obecnie własność urzędu wojewódzkiego. W gmachu ma swoją siedzibę także urząd marszałkowski.
Podczas kopania fundamentów pod nowy biurowiec odsłonięto ślady wczesnośredniowiecznego grodu słowiańskiego. Przeprowadzone zostały wtedy jedynie badania ratownicze. Badania wykopaliskowe przeprowadzono w latach 1948-1968 oraz w roku 1977 i 1978. Prace te stały się jednym z czołowych odkryć archeologicznych. Pozwoliły na ustalenie najstarszych śladów osadnictwa na terenie wyspy.