Byczyna - perła na mapie Polski

Jest to najbardziej znana i najbardziej masowa impreza promująca zabytki na naszym kontynencie. Odbywa się zwykle we wrześniu. Szacuje się, że bierze w niej udział ok. 22 milionów Europejczyków. Tylko w zeszłym roku w naszym kraju w ramach EDD zorganizowano 1300 imprez, w których wzięło udział 300 tys. rodaków.
W tym roku swoimi zabytkami materialnymi i niematerialnymi - folklorem, zwyczajami - chwalą się doświadczone w promowaniu swoich atutów duże ośrodki, jak Warszawa, Poznań, Olsztyn, Wrocław czy Kraków. Coraz częściej jednak dołączają do nich małe miasteczka, takie jak Byczyna, a nawet wioski.

- Przyznanie inauguracji tak prestiżowej imprezy, organizowanej po patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, to dla nas duże wyróżnienie, reklama na całą Polskę i nie tylko oraz szansa na uzyskanie statusu pomnika historii, o co walczymy - zaciera ręce burmistrz Byczyny Ryszard Gruener.

A Byczyna ma się czym pochwalić. To tu 24 stycznia 1588 r. rozegrała się bitwa między wojskami hetmana wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego a wojskami arcyksięcia Maksymiliana Habsburga, pretendenta do tronu polskiego. Zwycięstwo Zamoyskiego ugruntowało pozycję króla Zygmunta III Wazy na tronie polskim, można więc powiedzieć, że dzięki wydarzeniom spod Byczyny, monarcha ma w stolicy kolumnę.

- Miasto założone w XIII w. jest pod względem zachowanego układu staromiejskiego ewenementem w europejskiej skali - mówi Joanna Banik z Regionalnego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków w Opolu.
Owalny plan tworzą prostopadłe ulice i centralnie położony rynek. Z gotyku przetrwał pierścień murów miejskich z trzema basztami oraz kościół św. Mikołaja, w dobie reformacji przejęty przez ewangelików, z interesującym neogotyckim wystrojem. Znaczna część starówki pochodzi z drugiej połowy XVIII w.

Ale Byczyna to nie tylko historia. Stąd pochodził Piotr z Byczyny, autor średniowiecznej "Kroniki książąt polskich", Jan Herbinius (1626 - 1679), autor wielu znanych na Śląsku ewangelickich pism religijnych, czy Martin Wilhelm Kutta (1867-1944), wybitny matematyk, współautor podstaw aerodynamiki. Z Byczyną związana była także Maria Cunitz (1610-1664), wybitna astronom.
- Nasze położenie przez wieki niegdyś na styku państw nauczyło ludzi różnych wyznań, mówiących różnymi językami, zgodnie współegzystować - mówi Ryszard Gruener.

Program inauguracji EDD nawiązuje właśnie do historii miasta, które jest jednym z najstarszych na Śląsku, oraz do lokalnych tradycji i do dialogu międzykulturowego.
W kościele ewangelicko-augsburskim pw. św. Mikołaja odbędzie się nabożeństwo ekumeniczne z udziałem chóru ewangelickiego z Ustronia, a po nim koncert na rynku z udziałem chórów z Głubczyc i Głuchołaz dyrygowanych przez Tadeusza Ekerta. Wystąpią miejscowe zespoły ludowe oraz goście z Ukrainy.

W programie są też dwa misteria poetycko-muzyczne, przedstawienie teatralne, koncert kameralny muzyki klasycznej w wykonaniu opolskich filharmoników oraz siedemnaście wystaw tematycznych w różnych zakątkach miasta nawiązujących do historii Byczyny i regionu. Na zwiedzających będą czekały autokary z przewodnikami, którzy pokażą im najciekawsze zakątki w gminie. Ci, którzy zechcą zwiedzić okolice na dwóch kółkach, będą mieli do dyspozycji wypożyczalnię rowerów. Przewodnicy wolontariusze będą oprowadzać przyjezdnych po zabytkach Byczyny. Będzie można zwiedzić zamknięte na co dzień baszty. Inauguracji będzie towarzyszył szczęk oręża. W podbyczyńskim grodzie zorganizowane zostaną Mistrzostwa Europy w Walkach Bohurtowych z udziałem bractw rycerskich ze wschodniej i zachodniej Europy.

Wstęp na wszystkie imprezy jest wolny. - EDD służą bowiem temu, by rozwijać wiedzę o zabytkach, ich ochronie i świadomość własnego dziedzictwa - mówi Joanna Banik. - W tych dniach zabytki, kościoły, skanseny, wieże, pałace, kulisy teatrów, muzealne magazyny w całej Europie otwierają swoje podwoje, a wstęp do nich jest za darmo. W tym roku do obchodów EDD tylko na Opolszczyźnie włączyło się 58 miejscowości.

Wielcy byczynianie

MARIA CUNITIA urodziła się wprawdzie w 1604 roku w Świdnicy w polsko-niemieckiej rodzinie, ale przez 30 lat mieszkała w Byczynie, gdzie zmarła w 1664 roku. Zajmowała się astronomią, napisała - wydane w 1650 roku - dzieło życia "Urania propitia", które przyniosło jej europejską sławę i przyczyniło się do rozpowszechnienia wiedzy o odkrytych przez Jana Keplera prawach ruchu planet (wszystkie planety poruszają się po torach eliptycznych; w jednym z dwóch ognisk znajduje się Słońce; promień wodzący planety zakreśla w tych samych odstępach czasu równe pola).

JAN HERBINIUS urodził się w 1626 roku w Byczynie. Był synem rektora - od końca XVI wieku byczyńskiej szkoły znanej przede wszystkim na Śląsku z tego, że nauczano w niej w języku polskim. Studiował w Wittenberdze, Leydzie i Utrechcie. Był kaznodzieją, nauczycielem i pisarzem protestanckim. Rektor szkoły w Byczynie w latach 1657-1661. Napisał m.in. wiele pism religijnych, zebranych w tomie "Symbolae fidei Christianae". Wiele podróżował po Europie. Zmarł w 1679 w Grudziądzu.

MARTIN KUTTA urodził się w 1867 roku w Byczynie. Wybitny matematyk, znawca aerodynamiki. Profesor w Stuttgarcie. Współautor znanego na całym świecie algorytmu Rungego-Kutty. Zmarł w 1944 roku.

HERMAN KOELLING (1841 - 1902) urodził się w Byczynie. Napisał jej pierwszą historię "Geschichte der Stadt Pitschen". Był pastorem Kościoła ewangelickiego.