Nowe Pomniki Historii. Dwa opolskie zabytki - Zamek Piastów Śląskich i kościół św. Anny w Oleśnie - wyróżnione przez Prezydenta RP

Pomnik Historii to jedna z pięciu form ochrony zabytków wymienionych w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Terminem tym określa się zabytek nieruchomy o szczególnym znaczeniu dla kultury naszego kraju.

Rangę Pomnika Historii podkreśla fakt, że jest on ustanawiany przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej specjalnym rozporządzeniem na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Pomniki Historii ustanawiane są od 1994 roku.

Z każdym rokiem lista najcenniejszych obiektów sukcesywnie powiększa się. Znajdują się na niej obiekty o szczególnych wartościach materialnych i niematerialnych oraz znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego naszego kraju.

Do elitarnego grona Pomników Historii mogą dołączać obiekty architektoniczne, krajobrazy kulturowe, układy urbanistyczne lub ruralistyczne, zabytki techniki, obiekty budownictwa obronnego, parki i ogrody, cmentarze, miejsca pamięci najważniejszych wydarzeń lub postaci historycznych oraz stanowiska archeologiczne.

Na listę Pomników Historii dopisane 10 grudnia zostały dopisane:

Zamek Piastów Śląskich w Brzegu

Renesansowy zamek oraz gotycka kaplica w Brzegu stanowią niezwykle cenny zespół zabytkowy o ogromnym znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego Śląska i całego kraju.

Rezydencja o trzynastowiecznej genezie, została gruntownie przebudowana w XVI w. Uznawana jest za jeden z najważniejszych zamków renesansowych w tej części Europy. Nie ominęły jej jednak duże zniszczenia. Najlepiej zachowały się ściany skrzydeł południowego i wschodniego zdobione renesansową kamieniarką.

Integralnie związana z zamkiem kaplica pw. św. Jadwigi jest jedną z największych nekropolii Piastów śląskich. Spoczęło w niej 43 przedstawicieli rodu z linii legnicko-brzeskiej. Piastowie tej linii byli najdłużej rządzącymi (do 1675 r.) potomkami pierwszej polskiej dynastii panującej.

Zamek Piastowski w Brzegu odznacza się także wybitnymi wartościami naukowymi jako siedziba śląskiej elity intelektualnej. Tu powstała m.in. ok. 1385 r. Kronika książąt polskich, świadectwo historycznej świadomości tego środowiska. Ważnym uzupełnieniem historii miejsca jest spuścizna w postaci archiwaliów i muzealiów związanych ze sprawowaniem władzy książęcej (dokumenty, pieczęcie, monety itp.), a także drzewa genealogiczne Piastów i portrety poszczególnych władców. Znajdujące się w zamku Muzeum Piastów Śląskich jest jedyną placówką, która w takim zakresie gromadzi zbiory związane z historią Piastów.

Kościół odpustowy pod wezwaniem św. Anny w Oleśnie

Kościół odpustowy pw. św. Anny w Oleśnie należy do najważniejszych i najstarszych ośrodków kultu św. Anny, otaczanej na Śląsku szczególną czcią. Jest jedną z najoryginalniejszych drewnianych budowli sakralnych w Polsce. Barokowa kaplica nie znajduje analogii pośród innych drewnianych realizacji architektonicznych. Jej unikatowy w skali kraju plan, interpretowany jako pięciopłatkowa róża, oparty został na symbolice chrześcijańskiej (forma monstrancji) i dawnej nazwie miejscowości - „Rosenberg”. Ten najcenniejszy zabytek architektury drewnianej na Śląsku określany jest przez miejscową ludność „różą zaklętą w drewnie”.

Zabytek cechują również niezwykle bogate treści niematerialne, jako sanktuarium ku czci św. Anny, ale także liczne legendy, którymi obiekt obrósł przez wieki. Miejsce wzniesienia świątyni związane jest z kultem tej świętej od wielu wieków. Obecnie kościół jest jednym z najważniejszych kościołów odpustowych w Diecezji Opolskiej, znaczącym nie tylko dla okolicznych mieszkańców, ale także pielgrzymów ze Śląska, Polski, Niemiec i Czech.

Na liście znajdują się także:

• Góra Św. Anny – komponowany krajobraz kulturowo-przyrodniczy
• Nysa - zespół kościoła farnego pod wezwaniem św. Jakuba Starszego Apostoła i św. Agnieszki Dziewicy i Męczennicy
• Ozimek – żelazny łańcuchowy most wiszący na rzece Mała Panew
• Paczków – Zespół Staromiejski ze średniowiecznym systemem fortyfikacji