Olesno powstało wcześniej?

Niemiecki historyk Werner Neugebauer przed wojną napisał „Najstarszą historię miasta Olesna”, w której stwierdził, że informacja o wybudowaniu w 1208 roku zamku myśliwskiego w Oleśnie przez księcia Henryka Brodatego jest zupełnie niewiarygodna.

Niemiecki historyk uważał, że rządzący księstwem opolskim Mieszko I Plątonogi nigdy nie zgodziłby się na zbudowanie umocnionego grodu i miasta przez obcego władcę.

Z jego kategorycznymi stwierdzeniami polemizuje jednak Waldemar Szydło, badacz historii Olesna.
- Argumentacja Neugebauera już dawno została podważona przez profesora Rajmana. Około 1202 roku była wojna między Mieszkiem Plątonogim i Henrykiem Brodatym. Okazało się, że wyniku wojny między nimi ziemia opolska nie weszła w całkowite posiadanie księcia Mieszka I, a tereny nad Stobrawą, w tym Olesno oraz Zarzyska, znalazły się w rękach księcia wrocławskiego Henryka Brodatego ok. 1202 roku - mówi Waldemar Szydło. - Potwierdzeniem tej argumentacji jest dokument z 1204 roku, w którym książę wrocławski Henryk nadaje m.in. wieś na Zarzyskach w okolicy Olesna klasztorowi kanoników regularnych na Piasku we Wrocławiu. Potwierdza to dokument z roku 1228 o wydanych przez Henryka Brodatego zarządzeniach w sprawie targu na Zarzyskach. Książę wydał te zarządzenia konwentowi kanoników regularnych na Piasku.

- Być może dlatego książę Kazimierz I opolski sprawy dochodów z komory celnej w Oleśnie regulował w słynnym dokumencie z 1226 roku poprzez biskupa wrocławskiego Wawrzyńca , żeby nie narażać się księciu wrocławskiemu, co było sprytnym posunięciem Opolczyka - dodaje badacz historii Olesna.

Waldemar Szydło zgadza się z twierdzeniem XIX-wiecznego oleskiego dziejopisa Józefa Lompy, który swoją kronikę zaczyna słowami, że chociaż początki Olesna są ciemne i bajeczne, to są ściśle związane z księciem Henrykiem Brodatym.
Waldemar Szydło stawia tezę, że osada Olesno wyrosła wraz z kolonizacyjną polityką księcia wrocławskiego Henryka Brodatego prowadzoną na Śląsku już pod koniec XII wieku.

- Oleską osadę na kartach historii średniowiecza pozwala wkomponować informacja biskupa wrocławskiego Waw­rzyńca z 1226 roku. Biskup na prośbę księcia opolskiego Kazimierza regulował opłaty celne w komorach celnych w Sie­wierzu oraz właśnie Oleśnie - mówi Waldemar Szydło. - Z dokumentu tego wynika, że komora musiała istnieć już wcześniej, natomiast wobec zaistniałej sytuacji postanowiono zaktualizować opłat. Komory celne musiały być bardzo opłacalne, skoro powstała konkurencyjna komora w Lubecku.

Po śmierci Kazimierza I opolskiego na przełomie 1229/1230 roku rządy opiekuńcze nad księstwem sprawowała księżna Wiola wraz z wujem księciem Henrykiem Brodatym, dopóki Mieszko II zwany przez potomnych Otyłym nie uzyskał odpowiedniego wieku. Przedwczesna śmierć Mieszka II Otyłego przeniosła Olesno w ręce młodszego brata - Władysława I opolskiego. Olesno było grodem najbardziej wysuniętym na północ w księstwie opolskim. Oleska kasztelania miała chronić Opole od północy.