To koniec konfliktu w sprawie odkryć w opolskiej katedrze. Wykopaliska archeologiczne będą godnie wyeksponowane. "Kompromis był kluczowy"

W połowie 2022 r. w opolskiej katedrze rozpoczął się montaż ogrzewania podłogowego i wymiana posadzki. Wówczas nikt nie spodziewał się, że pod podłogą spoczywa do tej pory nieznana historia naszego regionu. Z tego powodu katedra przez wiele miesięcy była największym stanowiskiem archeologicznym w Polsce, a może i w Europie.

Archeologowie w czasie prac natrafili na pozostałości późnoromańskiej świątyni, będącej prawdopodobnie jednym z pięciu największych kościołów parafialnych na całym Śląsku. Odkryli także świetnie zachowane i cenne detale architektoniczne (np. służkę), ale tym, co wzbudziło największą sensację, były pochówki, a zwłaszcza nagrobek w postaci tumby.

Eksperci do dziś spierają się jaka jest jej wartość historyczna. Nie brakuje głosów, że może ona skrywać kości osoby znaczącej dla ówczesnego Opola, np. księcia Kazimierza Opolczyka.

- Podczas spotkań z przedstawicielami kościoła i archeologami udało nam się znaleźć wspólny język. Zrozumieliśmy, że musimy wyjść poza schematy i szukać nowych rozwiązań, które pozwolą na eksponowanie odkryć przy jednoczesnym zachowaniu sakralności miejsca – mówi nto Monika Ożóg, opolska wojewódzka konserwator zabytków.

Przesądzono już, że w katedrze nie będzie ogrzewania podłogowego, co było jedną z głównych obaw naukowców. Umożliwiło to rozpoczęcie dalszych prac nad ekspozycją.

- Jednym z pierwszych i najbardziej intrygujących obiektów jest tzw. tumba, która została już wpisana do rejestru zabytków, a teraz znajdzie swoje miejsce w nawie północnej katedry – tłumaczy Ożóg.

Ekspozycja będzie mieściła się między kaplicą Świętej Anny a kaplicą Najświętszego Sakramentu. Pozwoli to również na dalsze badania archeologiczne komory grobowej znajdującej się bezpośrednio pod wydobytą tumbą.

- Dodatkowo planowane jest udostępnienie dwóch średniowiecznych służek, wyeksponowane zostaną także schody prowadzące do krypty pod kaplicą Świętej Anny oraz klatka schodowa przy nawie północnej, co razem stworzy kompleksową i spójną ekspozycję odkryć archeologicznych w katedrze – wylicza wojewódzka konserwator zabytków.

Zaplanowano, że ekspozycje będą półotwarte, z możliwymi przeszkleniami, jednakże finalny projekt nadal jest w fazie koncepcyjnej.

Długotrwałe rozmowy dotyczące ekspozycji archeologicznych znalezisk w katedrze w Opolu, które rozpoczęły się już w listopadzie ubiegłego roku, przez długi czas nie dawały nadziei na osiągnięcie porozumienia pomiędzy środowiskiem naukowym a instytucją kościelną. Przełom nastąpił z początkiem lutego, kiedy to Monika Ożóg objęła stanowisko wojewódzkiego konserwatora zabytków, uczyniwszy z tego problemu jeden ze swoich priorytetów.

- Rozmowa i otwartość na ustępstwa są kluczowe. Nie chodzi o to, by każdy obiekt został wyeksponowany, ale o to, aby te miejsca były żywe i służyły społeczności – podkreśla konserwator Ożóg.

Mimo iż prace mające na celu przywrócenie funkcji sakralnej obiektu jeszcze się nie rozpoczęły, trwa intensywne planowanie kolejnych kroków. Kluczowe w tym wszystkim jest oczekiwanie na kompletne sprawozdanie z przeprowadzonych interdyscyplinarnych badań. Później trzeba będzie zatwierdzić materiały, jak np. kafle, które zostaną położone na podłodze świątyni.

- Dzięki wspólnym staraniom, udało nam się znaleźć rozwiązanie, które zadowala zarówno świat nauki, jak i społeczność kościelną. Wykopaliska archeologiczne, odkryte podczas prac, zostaną należycie wyeksponowane, zapewniając dostęp do bezcennej wiedzy o historii naszego regionu, nie zakłócając jednocześnie sakralności tego wyjątkowego miejsca. Ten kompromis pokazuje, że dialog i współpraca mogą przynieść rozwiązanie nawet najbardziej skomplikowanych problemów – dodaje dr hab. Monik Ożóg, opolska wojewódzka konserwator zabytków.