Urlop tacierzyński, ojcowski, rodzicielski. Kto płaci, jak napisać wniosek, ile dni można dostać? Narodziny dziecka to przywileje dla ojca

Pierwsze lata życia dziecka są kluczowe dla rozwoju młodego organizmu, a także jego zdrowia – zarówno teraz, jak i w przyszłości.

Od lat kobiety, które są zatrudnione na umowę o pracę, mogą skorzystać z urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego czy wychowawczego, a w czasie ich trwania otrzymują zasiłek z ZUS.

W okresie 1000 pierwszych dni życia dziecka rola taty w pielęgnacji, a także wspieraniu rozwoju malucha jest nieoceniona.

Właśnie dlatego również mężczyźni mają prawo do przywilejów związanych z opieką nad nowo narodzonym dzieckiem.

Podobnie jak w przypadku mam, większość uprawnień dla ojców jest objętych zasiłkiem ZUS i zwalniają one z obowiązku wykonywania pracy. Warunkiem koniecznym, który pozwala mężczyźnie na skorzystanie z przywilejów, jest bycie zatrudnionym na umowę o pracę.

Polskie prawo daje pracującym ojcom możliwość skorzystania z różnego rodzaju urlopu:

• tacierzyńskiego,
• ojcowskiego,
• wychowawczego,
• rodzicielskiego
• okolicznościowego.

Regulacje prawne kształtujące uprawnienia ojców w związku z rodzicielstwem są jednak dość skomplikowane, dlatego wielu z nich może nawet nie wiedzieć, że dany przywilej im przysługuje.

Urlop tacierzyński. Kiedy przysługuje?

Kiedy nadchodzi długo wyczekiwany dzień narodzin dziecka, rodzice chcą być w tym czasie razem.

Świeżo upieczony tata nie musi w tym celu wykorzystywać urlopu wypoczynkowego czy na żądanie. Ojcu przysługują wtedy dwa dni zwolnienia od pracy z tytułu urodzenia się dziecka, czyli tzw. urlop okolicznościowy.

Uprawnienie to przysługuje na mocy prawa, dlatego też pracodawca zobowiązany jest zwolnić z obowiązków mężczyznę, któremu w dniu pracy urodziło się dziecko.

Co więcej, za czas takiego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, tak jak w przypadku zwykłego urlopu wypoczynkowego.

Kiedy dziecko jest już na świecie przez jakiś czas, a mama nie chce wykorzystać całego przysługującego jej urlopu macierzyńskiego, pozostałą część może przejąć tata.

Taki urlop potocznie nazywany jest urlopem „tacierzyńskim”.

Z przywileju można jednak skorzystać tylko w wtedy, gdy mama dziecka wykorzysta po porodzie co najmniej 14 tygodni z przysługującej jej puli. Czyli jeśli cały urlop macierzyński trwa 20 tygodni (w przypadku narodzin jednego dziecka), mężczyzna może wykorzystać maksymalnie 6 tygodni „tacierzyńskiego”.

Urlop tacierzyński - wniosek i niezbędne dokumenty

W przypadku skrócenia okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego przez ubezpieczoną po skorzystaniu z zasiłku macierzyńskiego za okres co najmniej 14 tygodni po porodzie do przerwania wypłaty zasiłku macierzyńskiego ubezpieczonej wymagane są:

• oświadczenie ubezpieczonej, od kiedy ojciec dziecka będzie korzystał z uprawnień do zasiłku macierzyńskiego,
• zaświadczenie pracodawcy o dacie zaprzestania przez pracownicę korzystania z urlopu macierzyńskiego - w przypadku pracownicy, której zasiłek macierzyński jest wypłacany przez ZUS,
• pisemny wniosek ubezpieczonej zawierający datę, od której rezygnuje z pobierania zasiłku macierzyńskiego - w przypadku ubezpieczonej niebędącej pracownicą.

Ojciec dziecka występując o zasiłek macierzyński w przypadku skrócenia przez matkę dziecka pobierania zasiłku macierzyńskiego, powinien przedłożyć:

• odpis skrócony aktu urodzenia dziecka; do ustalenia prawa do zasiłku i jego wypłaty może być przyjęta kopia tego dokumentu potwierdzona za zgodność z oryginałem przez płatnika składek albo ZUS,
• zaświadczenie płatnika zasiłku o okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego przez ubezpieczoną matkę dziecka, o okresie przysługującego jej zasiłku macierzyńskiego oraz o stawce procentowej, w jakiej zasiłek macierzyński przysługiwał ubezpieczonej matce dziecka, zawierające imię, nazwisko i numer PESEL ubezpieczonej matki dziecka albo serię i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość, jeżeli nie nadano numeru PESEL.

Urlop rodzicielski. Kiedy przysługuje? Ile dni?

Kiedy skończy się okres urlopu macierzyńskiego, zarówno mama, jak i tata mogą powrócić do pracy. W sytuacji, kiedy rodzice nadal chcą osobiście opiekować się dzieckiem, mogą skorzystać z urlopu rodzicielskiego.

Przysługuje on zarówno mamie, jak i tacie, a jego długość wynosi 32 tygodnie.

• Urlop rodzicielski może być wykorzystywany jednocześnie przez oboje rodziców, przy czym łączny czas jego trwania nie może przekroczyć 32 tygodni.
• Udziela się go jednorazowo lub maksymalnie w czterech częściach, nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia.

Urlop rodzicielski. Wniosek i dokumenty

1. Warunkiem przyznania pracownicy/pracownikowi prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony jako okres urlopu rodzicielskiego, niezależnie od tego, który z rodziców dziecka występuje o wypłatę zasiłku macierzyńskiego, jest wystąpienie do pracodawcy z wnioskiem o udzielenie takiego urlopu.
2. We wniosku tym pracownica/pracownik wskazuje wymiar urlopu.
3. W przypadku ubezpieczonych niebędących pracownikami, dokumentem wymaganym do wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego jest pisemny wniosek złożony w tej sprawie przed terminem rozpoczęcia korzystania z zasiłku za okres tego urlopu.
4. We wniosku ubezpieczona/ubezpieczony podaje okres korzystania z zasiłku macierzyńskiego.

Do przyznania zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony jako okres urlopu rodzicielskiego zarówno pracownicy/pracownikowi, jak i ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem wymagane jest ponadto oświadczenie ubezpieczonego o braku zamiaru korzystania przez drugiego z rodziców dziecka z zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony jako okres urlopu rodzicielskiego.

Jeżeli zasiłek macierzyński jest wypłacany przez ZUS, do ustalenia prawa i wypłaty zasiłku macierzyńskiego przyjmuje się także potwierdzoną przez pracodawcę za zgodność z oryginałem kopię oświadczenia o braku zamiaru korzystania przez drugiego z rodziców dziecka z zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony jako okres urlopu rodzicielskiego w okresie wskazanym we wniosku albo o okresie, w którym drugi z rodziców dziecka zamierza korzystać z zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu w okresie objętym wnioskiem, dołączonego do wniosku pracownika o udzielenie urlopu rodzicielskiego.

Do wypłaty przez ZUS zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego ubezpieczonemu rodzicowi dziecka, który pobierał zasiłku macierzyńskiego za okres bezpośrednio poprzedzający okres wnioskowany, niezbędne są dodatkowo:

• zaświadczenie pracodawcy o okresie udzielonego urlopu rodzicielskiego,
• zaświadczenie o okresie i wymiarze czasu pracy wykonywanej w czasie tego urlopu rodzicielskiego, zawierające informację, czy i w jakim wymiarze pracownik będzie wykonywał pracę w okresie wydłużonego urlopu rodzicielskiego.

W przypadku gdy o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego występuje ubezpieczony drugi z rodziców dziecka, który nie pobierał zasiłku macierzyńskiego za okres bezpośrednio poprzedzający okres wnioskowany, dokumentami niezbędnymi do wypłaty zasiłku są:

• wniosek ubezpieczonego złożony płatnikowi zasiłku macierzyńskiego przed terminem rozpoczęcia korzystania z tego zasiłku za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego – w przypadku ubezpieczonego niebędącego pracownikiem,
• odpis skrócony aktu urodzenia dziecka, lub albo jego kopia potwierdzona przez płatnika składek albo ZUS za zgodność z oryginałem – w razie ubiegania się o zasiłek macierzyński w związku z urodzeniem dziecka, albo
• oświadczenie ubezpieczonego, kiedy dziecko zostało przyjęte na wychowanie oraz zaświadczenie sądu opiekuńczego o wystąpieniu do sądu o przysposobienie dziecka, zawierające datę urodzenia dziecka lub jego kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez płatnika składek lub ZUS, albo kopia wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka, zawierające datę urodzenia dziecka, z poświadczeniem sądu opiekuńczego o dacie wystąpienia do sądu, albo
• prawomocne orzeczenie sądu opiekuńczego o umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej albo umowa cywilnoprawna zawarta pomiędzy rodziną zastępczą a starostą i dokument potwierdzający wiek dziecka,
• decyzja ostateczna o odroczeniu obowiązku szkolnego lub jej kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez płatnika składek albo ZUS, w przypadku gdy wniosek dotyczy dziecka wobec którego podjęto taką decyzję, oraz
• zaświadczenie płatnika zasiłku o okresie, za który zasiłek macierzyński wypłacono drugiemu z rodziców dziecka, liczbie części wypłaconego zasiłku za okres ustalony jako okres urlopu rodzicielskiego oraz o wysokości stawki procentowej, w jakiej zasiłek macierzyński przysługiwał drugiemu z rodziców dziecka, zawierające imię, nazwisko i numer PESEL drugiego z rodziców dziecka albo serię i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość, jeżeli nie nadano numeru PESEL,
• zaświadczenie pracodawcy o okresie i wymiarze czasu pracy wykonywanej w czasie urlopu rodzicielskiego, zawierające informację, czy i w jakim wymiarze pracownik będzie wykonywał pracę w okresie wydłużonego urlopu rodzicielskiego – w przypadku pracownika, któremu zasiłek macierzyński jest wypłacany przez ZUS.

Dowodem stanowiącym podstawę rezygnacji z pobierania zasiłku macierzyńskiego przez ubezpieczoną matkę dziecka za okres ustalony jako okres urlopu rodzicielskiego w całości lub w części, jest jej pisemny wniosek zawierający datę, od której rezygnuje z pobierania zasiłku macierzyńskiego, oraz:

• oświadczenie ubezpieczonej, czy ubezpieczony ojciec dziecka będzie korzystał z uprawnień do zasiłku macierzyńskiego za pozostały okres, zawierające imię, nazwisko i numer PESEL ojca dziecka albo serię i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość, jeżeli nie nadano numeru PESEL,
• zaświadczenie pracodawcy o terminie zaprzestania korzystania z urlopu rodzicielskiego, w przypadku pracownicy, której zasiłek macierzyński jest wypłacany przez ZUS.

Wyżej wymienione dokumenty wymagane są odpowiednio w przypadku rezygnacji z pobierania zasiłku macierzyńskiego przez ubezpieczonego ojca dziecka za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego w części.

Urlop ojcowski. Kiedy przysługuje? Ile dni?

Co w sytuacji, jeśli zarówno urlop „tacierzyński”, jak i rodzicielski się skończył, a tata odczuwa dalszą potrzebę stałego kontaktu z dzieckiem?

Wtedy może prosić pracodawcę o udzielenie urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni, nie później jednak niż do ukończenia przez dziecko 24. miesiąca życia.

Takiego urlopu udziela się nie więcej niż w dwóch częściach na pisemny wniosek pracownika.

Do wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony jako okres urlopu ojcowskiego, wymagane są:

• odpis skrócony aktu urodzenia dziecka albo jego kopia potwierdzona przez płatnika składek albo ZUS za zgodność z oryginałem - w przypadku ubiegania się o zasiłek macierzyński w związku z urodzeniem się dziecka albo postanowienie sądu o przysposobieniu dziecka - w przypadku ubiegania się o zasiłek macierzyński w związku z przysposobieniem dziecka,
• oświadczenie, czy zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego został pobrany z innego tytułu.

Przy ustalaniu prawa i wypłacie zasiłku macierzyńskiego, na równi ze skróconym odpisem aktu urodzenia dziecka, zagranicznym aktem urodzenia dziecka, zaświadczeniem sądu opiekuńczego o dacie wystąpienia do sadu o przysposobienie dziecka, postanowieniem sądu o przysposobieniu dziecka, orzeczeniem sądu o umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej, umową cywilnoprawną zawartą pomiędzy starosta a rodziną zastępczą, traktuje się także ich kopie potwierdzone przez płatnika składek albo ZUS za zgodność z oryginałem.

Urlop wychowawczy dla ojca

Jeśli ojciec przywiązał się do samodzielnego wychowywania dziecka i chciałby kontynuować opiekę również po wykorzystaniu urlopu ojcowskiego, może prosić o udzielenie urlopu wychowawczego.

Od pozostałych uprawnień różni się tym, że jest bezpłatny – za jego okres nie przysługuje wynagrodzenie i świadczenie z ZUS.

Wymiar urlopu wychowawczego wynosi 36 miesięcy i jest udzielany na okres nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia.

• Z przywileju może skorzystać oboje rodziców
• Jedno z nich ma wyłączne prawo do skorzystania z niego w wymiarze nie krótszym niż miesiąc.
• Zwolnienie udzielane jest w nie więcej niż 5 częściach.

Urlop tacierzyński, urlop rodzicielski, urlop ojcowski. Jaka wysokość zasiłku?

Zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami "Kodeksu pracy" jako okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego (tacierzyńskiego) oraz urlopu ojcowskiego, przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku.

Zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami "Kodeksu pracy" jako okres urlopu rodzicielskiego przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku za okres do:

• 6 tygodni urlopu rodzicielskiego – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie oraz w przypadku przyjęcia na wychowanie jednego dziecka;
• 8 tygodni urlopu rodzicielskiego – w przypadku urodzenia przy jednym porodzie dwojga lub więcej dzieci oraz w przypadku równoczesnego przyjęcia na wychowanie dwojga lub więcej dzieci;
• 3 tygodni urlopu rodzicielskiego – w przypadku przyjęcia na wychowanie dziecka, w przypadku gdy ubezpieczony ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w minimalnym wymiarze wynoszącym 9 tygodni.

Zasiłek za okres urlopu rodzicielskiego przysługujący po upływie powyższych okresów wynosi 60% podstawy wymiaru zasiłku.

W przypadku gdy oboje rodzice dziecka mają prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego od tego samego dnia, okres pobierania zasiłku w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku dzieli się proporcjonalnie między rodziców. W przypadku gdy o zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego oboje rodzice dziecka wystąpią, ale nie od tego samego dnia, zasiłek w wysokości 100% podstawy wymiaru przysługuje temu z rodziców, który rozpoczął pobieranie tego zasiłku jako pierwszy.

Opieka nad dzieckiem dla ojca

Rodzice wrócili do pracy, a dziecko już trochę urosło i poszło do szkoły. Pociecha ma ważny występ przed kolegami i nauczycielami. Marzy o tym, by jego tata wsparł go swoją obecnością.

Jest to okazja na wykorzystanie krótkotrwałego zwolnienia od pracy w celu opieki nad dzieckiem. Udzielane jest pracownikowi, którego dziecko nie ukończyło 14. roku życia, a jego wymiar przy pełnym etacie pracy to 2 dni w każdym roku kalendarzowym.

W czasie takiego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do pełnego wynagrodzenia.

Występ w szkole był udany i rozpoczęły się wakacje – pech chciał, że dziecko zachorowało. Mama przebywa na wyjeździe służbowym, a tata wykorzystał już cały urlop wypoczynkowy, jednak chciałby zaopiekować się pociechą.

W takiej sytuacji tata może skorzystać ze zwolnienia wydawanego przez lekarza ZUS z powodu konieczności osobistego zajęcia się dzieckiem.

Z przywileju może skorzystać każda osoba objęta ubezpieczeniem chorobowym, a więc nie tylko zatrudnionym na podstawie umowy o pracę.

Mężczyźni coraz częściej korzystają z urlopu ojcowskiego