Berali po śląsku w szkole w Izbicku [wideo]

W konkursie wzięło udział 137 gawędziarzy. 94 uczniów z 11 szkół gimnazjalnych wystąpiło w 13 scenkach rodzajowych, 36 uczniów z 24 szkół podstawowych oraz 7 dorosłych wygłosiło po śląsku monologi.

Na scenie uczniowie PG w Biadaczu przedstawiają scenkę opowiadającą o pielgrzymce do św. Rocha. Ich gwara brzmi nienagannie. Młodzi ludzie mówią i śpiewają po śląsku.

- Narzekanie na niemuzykalną młodzież to przeszłość - mówi prof. Teresa Smolińska, folklorystka z UO. - Śpiewają i grają na instrumentach. A po śląsku mówią znakomicie. Słychać, że akcent, słownictwo i składnię gwarową mają w sercu. Tego się z książek nauczyć nie da.

Diagnozę pani profesor potwierdzają Laura Moszek, Melania Schreier i Arek Wiecha, uczniowie Zespołu Szkół w Komornie. - Po ślonsku rzondzymy w doma od małego - mówią - z ołmom, z mamom i z łojcym. Ło wszystkim. A i w szkole na przerwie, w autobusie i w pociągu, bo to niy jest gańba (wstyd - przyp. red.).

Literacką polszczyzną mówią pewnie tylko na lekcjach i w kościele. Więc nie mają wątpliwości, że ślonsko godka nie zaginie.

- Tym bardziej, że na "Śląskim Beraniu" jeszcze kilka lat temu dużo było tekstów o skubaniu pierza czy innych mało atrakcyjnych dla młodzieży zwyczajach - dodaje prof. Smolińska. - Dziś oglądaliśmy scenki o przepisach na pierniki, żeniaczce, a nawet przymierzaniu chwatów (łachów) w ciucholandzie.

- Mój mąż Ryszard Szewczyk jest autorem tekstów dla uczniów - mówi Angela Szewczyk, matematyczka w Zespole Placówek Oświatowych w Kadłubie. - Zwykle stara się poznać historię i dzień dzisiejszy rodziny, z której pochodzi młody uczestnik "Berania", żeby mówił o sobie, o swoich bliskich, o własnej miejscowości, bo wtedy jest autentyczny.

Wiktoria Urbanczyk z Kadłuba wygłosiła monolog o dziejach straży pożarnej w swojej miejscowości. Wie o tym dużo, bo jej ojciec jest zaangażowanym strażakiem. To, że po śląsku mówi naturalnie, to zasługa nie tylko rodziców, ale też ołmy i ołpy. Wiktoria przyznaje, że czasem musi się zastanawiać, jak powiedzieć coś po polsku, gwarą posługuje się odruchowo.

- Przestrzegamy, tego, by na lekcjach dzieci posługiwały się literacką polszczyzną - dodaje Angela Szewczyk. - Ale kiedy uczniowie zwracają się do mnie po śląsku na przerwie albo po lekcjach, po południu, odpowiadam im tak samo.

- "Śląskie Beranie" zostało zapoczątkowane 22 lata temu przez wieloletniego dyrektora szkoły w Izbicku Ryszarda Lipoka i panią Reginę Dudę - przypomina Jolanta Lamm, organizatorka finału i dyrektor Zespołu Szkół Gminy Izbicko. - Dzieci mieszkające w naszej gminie: w Krośnicy, w Otmicach, może nie wszystkie w Izbicku mówią gwarą od małego, to jest ich mowa domowa. Ale z perspektywy lat widać, jak ta mowa zmienia się i żyje. Przybywa w niej choćby wyrażeń technicznych.

W kategorii scenek rodzajowych:
I miejsce ex aequo: PG w Zdzieszowicach, scenka "Mikołaj" i PG w Biadaczu, "Po ratunek do śwjyntego Rocha". II - ex aequo: Zespół Szkolno-Gimnazjalny w Żędowicach, "Przed Wielkanocom", PG w Izbicku, "Jak Truda chwantof nakupiła". III - PG w Kolonowskiem, "Ślonske Beranie".

W kategorii monologów (szkoły ponadgimnazjalne i dorośli): I miejsce: Magdalena Linkert z Luboszyc, "Umrziki się upominajum- cy zywi łu nich pamjyntajum". II - Daria Skóra, Izbicko, “Czarodziejski napój". III - Marcin Skóra, Izbicko, "O zbóju Madeju". IV - Dagmara Świtała, "Czy nom sie żyje lepiyj?". V - ex aequo: Martin Długosz "Wszystko przez te pikle", Paulina Krawiec, "Bojka o Janoszku" Zespół Szkół Ogólnokształcących w Strzelcach Op.

W kategorii monologów uczniów klas I-IV
I miejsce Martyna Cytacka, ZSG w Żędowicach, "Rozprawka ło mojej ołmie". II Katarzyna Langer, ZPO w Kadłubie, "Przonie". III Paweł Sowa, ZPO w Kadłubie, "Ryczka".

W kategorii monologów uczniów klas V-VI
I miejsce: Nicole Niesmak, PSP w Otmicach, "Ło emigracji Ślonzołków do Teksasu i nie yno tam". II Kamila Heinze, SP nr 1 w Głogówku, "Ło śląskim stroju". III Adam Koźlik, ZSG w Żędowicach, "Co by tu zrobić, żeby zarobić i się nie narobić?". IV miejsce ex aequo: Wiktoria Urbańczyk, ZPO w Kadłubie, "Razym" i Teresa Werner, PSP w Izbicku, "O kiszeniu kapusty".