Żydowski cmentarz w Białej. Ruszą pierwsze prace przy odbudowie słynnego zabytku. Na początek rekonstrukcja bramy wjazdowej

Na fotografii z 1984 roku brama jest jeszcze zachowana w całości, z łukiem pomiędzy przęsłami. W ostatnim czasie stan budowli pogorszył się, z bramy odpadają fragmenty cegieł. O zabezpieczenie zabytku starają się władze gminy Biała, choć właścicielem terenu jest organizacja żydowska. W ostatniej edycji rządowego programu „Ratujmy zabytki” Białej przyznano 240 tysięcy na remont konserwatorski bramy cmentarnej. Prace mogą być wykonane już w przyszłym roku.

- Mamy zalecenie konserwatorskie, wydane przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, gdy wcześniej staraliśmy się o odbudowę całego ogrodzenia cmentarza – mówi Anna Rogosz, kierownik Referatu Pozyskiwania Funduszy Zewnętrznych UM w Białej. – Na tej podstawie przygotujemy przetarg na te prace, w systemie zaprojektuj i wybuduj. To wykonawca będzie odpowiedzialny za przygotowanie projektu prac i uzyskanie wymaganych pozwoleń. Planujemy przywrócić bramie jej pierwotny wygląd, łącznie z odtworzeniem skrzydeł bramnych i z hebrajskim napisem na łuku. Odtworzona zostanie także tablica z hebrajską inskrypcją.

Będą to pierwsze prace konserwatorskie na największym cmentarzu żydowskim na Opolszczyźnie. Na zboczu góry Kopiec zachowało się ok. 900 kamiennych macew, z których najstarsza pochodzi z 1621 roku. Ostatnich zmarłych pochowano tu w 1938 roku. Pierwotnie przed bramą znajdował się dom grabarza. W rogu ogrodzonego drewnianym płotem cmentarza był zbudowany dom pogrzebowy z XVIII wieku. Oba budynki zostały już rozebrane.

Biała do początków XIX wieku była jednym z dwóch miast na Śląsku, gdzie mogli się osiedlać Żydzi. Pod koniec XVIII ludność żydowska była tu liczniejsza od chrześcijańskiej, a Żydzi zasiedlali osobną dzielnicę w mieście.