Szumirad i Kamieniec. Kwitł tutaj hutniczy przemysł

Miasteczko Szumirad - tak nazwano wioskę leżącą na trasie z Olesna do Opola w pruskim dokumencie z XIX wieku.

- XIX-wieczna dokumentacja dotyczyła całej gminy Lasowice Wielkie - opowiada Manfred Polatzek, mieszkaniec Chudoby i miłośnik historii lokalnej. - Były tam pisma drukowane niemieckim gotykiem oraz szczegółowe mapy lasów, a trzeba wiedzieć, że w XIX wieku nasze okolice pokrywały gęste bory.

Okazało się, że są to dokumenty pruskiej policji, charakteryzujące teren lasowickiej gminy.

- Wśród nich jest również rozdział Polizeibezirk Sausenberg, czyli rejon policji Szumirad - mówi Manfred Polatzek. - W niemieckim oryginale używa się określenia „der Flecken Sausenberg", które oznaczało dużą wioskę, która posiadała część praw miejskich.

Posiadłość wraz z sąsiednią Chudobą kupił w 1753 roku za 14200 talarów saksoński radca książęcy Julius Gerhard von Hoym. Po częstej zmianie właścicieli w 1799 roku Szumirad trafił w końcu pod władanie księżniczki von Sacken i został włączony wraz z majątkami Sławięcice i Lasowice do posiadłości księstwa von Hohenlohe.
- Szumirad zawdzięcza swój rozwój przemysłowi hutniczemu - dodaje Polatzek.

Dobre położenie wioski przy trasie Olesno-Opole oraz leśne bogactwa naturalne (drewno, bliskie złoża rudy żelaza) pozwoliły na założenie w 1728 roku zakładów hutniczych:najpierw w Kamieńcu, a po roku w Szumiradzie. Piece te w kolejnych latach były rozbudowane i modernizowane.

- Do Szumiradu należały również śródleśne przysiółki: Kamieniec, Radomil, Ryczek, Chałupki i Sobisz - przypomina Manfred Polatzek.

W Szumiradzie zostały wybudowane trzy wielkie piece hutnicze oraz kuźnia, w Ryczku stanął piec do uszlachetniania żelaza tzw. Frischfeuer, w Radomilu powstała walcownia, a w Kamieńcu piec do wypalania rudy oraz cegielnia.

W 1795 roku w Kamieńcu wybudowano ogromny piec w miejsce starego. Rudę żelaza dowożono z północnych części powiatu oleskiego. Małym zagłębiem hutniczym w tamtych czasach była bowiem również gmina Gorzów Śląski. Pierwszą hutę zbudowano tam w 1780 roku w Krzyżanowicach. Następne powstały w Pawłowicach, Więckowicach, Zdziechowicach, Zawiśnie i Gorzowie Śląskim (w osadzie Łączny Młyn nad Prosną).

Produkcja ośrodka hutniczego w Szumiradzie wynosiła 18 000 cetnarów żelaza dziennie. W Szumiradzie i Kamieńcu stanęły nowe budynki.

- W szumiradzkim parku wybudowano duży budynek mieszkalny dla dyrektora huty, później przekształcono budynek w zamek myśliwski - opowiada Manfred Polatzek. - Powstał także duży biurowiec dla zarządu huty i budynek, gdzie mieściła się apteka i mieszkanie dla lekarza.

W 1825 roku otwarto katolicką szkołę, a w 1855 roku szkołę ewangelicką.

Dwa duże familoki dla hutników wybudowano w Kamieńcu. Jeden z nich stoi do dzisiaj. Przez Szumirad i Kamieniec codziennie przejeżdżały dziesiątki konnych zaprzęgów: z pocztą, z rudą żelaza, z przetopionym żelazem.

Co ciekawe, Szumirad na przełomie XVII i XIX wieku słynął także z hodowli owiec. W 1799 roku hodowano tutaj 7400 owiec.
W połowie XIX wieku w okolicach Tarnowskich Gór i Katowic odkryto bogate pokłady węgla i złoża rudy. W tym momencie los szumiradzkiego hutnictwa był przesądzony.

- W 1865 roku wygasł ostatni wielki piec. To był koniec miasteczka Szumirad - mówi Manfred Polatzek. - Nie ma pieców hutniczych, ale jest piękny rezerwat przyrody Smolnik. Nie ma walcowni, ale osiedliły się tu za to bobry. Nie ma kuźni, ale nadal w lasach istnieją przysiółki: Kamieniec, Ryczek, Radomil. W pogodną niedzielę można wybrać się na rowerową wycieczkę, żeby odszukać wśród lasów te zagubione osady.